راهکارهای جهاد اقتصادی در کلام مقام معظم رهبری
* فوریت و اولویت بیشتر مسئله اقتصادى از همه مسائل کشور
«به نظر صاحبنظران، امروز در این برهه از زمان، مسئله اقتصادى از همه‌ى مسائل کشور فوریت و اولویت بیشترى دارد. ما باید بتوانیم قدرت نظام اسلامى را در زمینه‌ى حل مشکلات اقتصادى به همه‌ى دنیا نشان دهیم؛ الگو را بر سر دست بگیریم تا ملتها بتوانند ببینند که یک ملت در سایه‌ى اسلام و با تعالیم اسلام چگونه میتواند پیشرفت کند».
*جهاد اقتصادی رویارویی با دشمن است
« جهاد اقتصادى، صرفاً تلاش اقتصادى نیست. جهاد یک بارِ معنائى ویژه‌اى دارد. هر تلاشى را نمی‌شود گفت جهاد. در جهاد، حضور و رویاروئى با دشمن، مفروض است. انسان یک تلاشى می‌کند، دشمنى در مقابل او نیست؛ این جهاد نیست. اگر بخواهیم در ادبیاتِ امروز ما براى "جهاد " معادلى پیدا کنیم، میشود "مبارزه ". جهاد اقتصادى، یعنى مبارزه‌ى اقتصادى».
*تکیه به نیروى درونى و ذاتى خود و ایجاد استغناى از دیگران
*جهاد اقتصادی پیچیده‌تر، حساس‌تر، متنوع‌تر و نیازمند مجاهدت پیچیده و عمیق است
«من امسال را "سال جهاد اقتصادى " اعلام کرده‌ام. این معنایش این است که ملت ایران در این برهه‌ى از زمان، جهادش به طور عمده در عرصه‌ى اقتصاد است. امروز ما آمدیم این منطقه را از نزدیک بازدید کردیم. این منطقه، یک منطقه‌ى اقتصادى است که متکى است به تولید؛ و براى اقتصاد یک کشور، مهمترین بخشى که میتواند یک شکوفائى پایدار را به وجود بیاورد، تولید است؛ بخصوص آن بخش اقتصاد تولیدى‌اى که متکى است به دانش، متکى است به علم؛ اینجا اینجور است؛ هم اقتصادى است، هم تولیدى است، هم علمى است؛ دانش‌بنیان است. این، شایسته‌ى ملت ایران است.
*سرمایه‌ى اصلى، نیروى انسانى است
« نکته‌ى بعد این است که مجموعه‌اى که این کارهاى عظیم و گسترده را انجام میدهد، داراى روحیه‌ى قوى، داراى اعتماد به نفس بالا، داراى خودباورى است؛ که سرمایه‌ى اصلى این است. سرمایه‌ى اصلى، نیروى انسانى است. آنچه که کشور ما دارد، این است. جوانهاى ما با روحیه‌ى قوى در حال پیشروى در این می‌دانند و باور دارند که همه‌ى کارهائى که زیرساختهاى آن در کشور آماده باشد، از دست آنها ساخته است».
*پرهیز از شعارنویسی و هزینه های بی مورد
« البته من این نکته را حتماً تذکر بدهم؛ گاهى اوقات این شعارى که ما براى سال اعلام می‌کنیم، بعد ناگهان مى‌بینیم همه‌ى در و دیوارهاى تهران و شهرهاى دیگر پر شده از تابلو، که این شعار رویش نوشته شده. این فایده‌اى ندارد. گاهى کارهاى پرهزینه‌اى انجام میگیرد؛ چه لزومى دارد؟ آنچه که من از مسئولین و از مردم عزیزمان توقع دارم، این است که این شعار را بشنوند، باور کنند و دنبال کنند. تابلو کردن و در و دیوار را پر کردن و عکس زدن و اینها هیچ لزومى ندارد. اگر هزینه‌اى نداشته باشد، لزومى ندارد؛ اگر هزینه داشته باشد، اشکال هم دارد. هیچ لزومى ندارد کارهاى پرهزینه را انجام بدهند».
*مشارکت مستقیم مردم در امر اقتصاد؛ نقش مهم رسانه ها و صدا و سیما
«مشارکت مستقیم مردم در امر اقتصاد، لازم است. این نیازمند توانمند شدن است، نیازمند اطلاعات لازم است؛ که اینها را باید مسئولین در اختیار مردم بگذارند و امیدواریم ان‌شاءاللَّه این روند روزبه‌روز توسعه پیدا کند. البته رسانه‌ها نقش دارند، رادیو و تلویزیون نقش دارند، می‌توانند مردم را آگاه کنند؛ دولت هم باید فعال برخورد کند و بتوانند ان‌شاءاللَّه مسئله‌ى اقتصادى را پیش ببرند».
*صرفه‌جوئى در مواد اساسى
«صرفه‌جوئى در مواد اساسى، از جمله صرفه‌جوئى در مصرف آب. امروز 90 درصد آبى که ما در کشور مصرف می‌کنیم، در بخش کشاورزى مصرف میشود.ژ. غیر از بخش کشاورزى، در همه‌ى بخشهاى دیگر - بخش خانگى، بخش صنعتى و بخشهائى که احتیاج به آب دارد - ما فقط از ده درصد آب کشور داریم استفاده می‌کنیم. اگر ما بتوانیم در بخش کشاورزى ده درصد صرفه‌جوئى کنیم، ببینید چه اتفاقى مى‌افتد. در واقع امکانات بهره‌بردارى از آب در بخش غیر کشاورزى دو برابر میشود؛ که این بسیار چیز مهم و باارزشى است».
*کاهش نرخ بیکارى و افزایش اشتغال در کشور با ایجاد تعاونى‌ها
«کاهش نرخ بیکارى و افزایش اشتغال در کشور، از جمله‌ى مسائل بسیار اساسى و مهم است. همچنین مسئله‌ى افزایش سرمایه‌گذارى بخش خصوصى و کمک به بخش خصوصى که بتواند در زمینه‌ى مسائل اقتصادى کشور سرمایه‌گذارى کند، از جمله‌ى مسائل مهم و اساسى است؛ که یکى از کارهاى مهم در این باب، ایجاد تعاونى‌هاست، که به وسیله‌ى تعاونى‌ها سرمایه‌هاى بزرگ تشکیل بشود و بتوانند در مسائل مهم اقتصادى کشور سرمایه‌گذارى کنند و گره‌هاى مهم را باز کنند و دولت بتواند این کار را انجام دهد. بایستى زیرساختهاى حقوقى و قانونى‌اش آماده شود. این، یعنى حمایت از شکوفائى کار».
*ارتقاء سهم بهره‌ورى در رشد اقتصادى کشور و همچنین کاهش فاصله‌ى درآمدى
«من به مسئولان کشور توصیه می‌کنم که در زمینه‌ى اهمیت ارتقاء سهم بهره‌ورى در رشد اقتصادى کشور با مردم حرف بزنند؛ بگویند ارتقاء سهم بهره‌ورى در رشد اقتصادى کشور و همچنین کاهش فاصله‌ى درآمدى دهکهاى بالا و پائین جامعه - این شکاف درآمدها، شکاف اقتصادى بین بخشهاى مختلف جامعه - چقدر اهمیت دارد. این فاصله‌ها و شکافها مطلوب ما نیست؛ اسلام این را نمى‌پسندد. تا حدى که در برنامه‌ى پنجم تعیین شده است، باید تلاش کنند این کارها انجام بگیرد».
*روحیه جهادی لازم است نه اسقاط تکلیف
« خب، اگر ما بخواهیم این حرکت عظیم اقتصادى در کشور در سال 90 انجام بگیرد، یک الزاماتى هم دارد. این الزامات را هم من فهرست وار عرض بکنم. اولاً روحیه‌ى جهادى لازم است. ملت ما از اول انقلاب تا امروز در هر جائى که با روحیه‌ى جهادى وارد میدان شده، پیش رفته؛ این را ما در دفاع مقدس دیدیم، در جهاد سازندگى دیدیم، در حرکت علمى داریم مشاهده می‌کنیم. اگر ما در بخشهاى گوناگون، روحیه‌ى جهادى داشته باشیم؛ یعنى کار را براى خدا، با جدیت و به صورت خستگى‌ناپذیر انجام دهیم - نه فقط به عنوان اسقاط تکلیف - بلاشک این حرکت پیش خواهد رفت».
*روح ایمان و تدین در جامعه لازمه جهاد اقتصادی است
«دوم، استحکام معنویت و روح ایمان و تدین در جامعه است. عزیزان من! این را همه بدانند؛ تدین جامعه، تدین جوانان ما، در امور دنیائى هم به ملت و به جامعه کمک می‌کند. خیال نکنند که متدین شدن جوانان، اثرش فقط در روزهاى اعتکاف در مساجد یا در شبهاى جمعه در دعاى کمیل است. اگر یک ملت جوانانش متدین باشند، از هرزگى دور خواهند شد؛ از اعتیاد دور خواهند شد؛ از چیزهائى که جوان را زمین‌گیر می‌کند، دور خواهند شد؛ استعداد آنها به کار مى‌افتد، کار میکنند، تلاش میکنند؛ در زمینه‌ى علم، در زمینه‌ى فعالیتهاى اجتماعى، در زمینه‌ى فعالیتهاى سیاسى، کشور پیشرفت می‌کند. در اقتصاد هم همین جور است. روحیه‌ى معنویت و تدین، نقش بسیار مهمى دارد».
*پرهیز جدی از حاشیه و ضرورت پرداختن به مسائل اصلی الزام جهاد اقتصادی است
«یک شرط دیگر این است که کشور به مسائل حاشیه‌اى مبتلا نشود. ببینید، در بسیارى از اوقات یک مسئله‌ى اصلى در کشور وجود دارد که همه باید همت کنند و به سراغ این مسئله‌ى اصلى بروند؛ باید مسئله‌ى کانونى کشور این باشد؛ اما ناگهان مى‌بینیم از یک گوشه‌اى یک صدائى بلند میشود، یک مسئله‌ى حاشیه‌اى درست میکنند، ذهنها متوجه آن میشود. این مثل این می‌ماند که در یک مسافرت مهمى، کاروانى، قطارى دارد حرکت می‌کند، هدفش رسیدن به یک نقطه‌ى خاص است؛ ناگهان ذهنها را مشغول کنند، به یک چیز حاشیه‌اى در بیابان، از راه باز بمانند، احیاناً امکان ادامه‌ى حرکت هم از آنها گرفته شود. مسائل حاشیه‌اى نباید به میان بیاید. مردم ما خوشبختانه قدرت تحلیل دارند، هوشمندند، هوشیارند؛ می‌توانند مسائل فرعى و حاشیه‌اى را از مسائل اصلى جدا کنند. توجه شود مسائل حاشیه‌اى کانون توجه افکار عمومى قرار نگیرد».
*حفظ اتحاد و انسجام ملى مسئولان و مردم از شروط تحقق جهاد اقتصادی است
«یک شرط دیگر، حفظ اتحاد و انسجام ملى است. این اتحادى که امروز در میان مردم و در بین مردم و مسئولین وجود دارد، مردم به مسئولینِ خودشان علاقه‌مندند، به آنها اعتماد دارند، به آنها کمک میکنند، با آنها همراهى میکنند، بین خود مردم اتحاد و وحدت وجود دارد، بایستى باقى بماند و روزبه‌روز تقویت شود. یکى از نقشه‌هاى بزرگ دشمنان ملت ایران، ایجاد تفرقه و شکاف در داخل بوده است؛ به بهانه‌ى قومیت، به بهانه‌ى مذهب، به بهانه‌ى گرایشهاى سیاسى، به بهانه‌ى جناح‌بندى‌ها، به بهانه‌هاى گوناگون. اتحاد را باید حفظ کرد. خوشبختانه ملت ما آگاهند. همه‌ى کسانى که به کشورشان علاقه‌مندند، به نظام مردم‌سالارى دینى - که مایه‌ى افتخار امروز ملت ایران است - علاقه‌مندند، باید با هم هماهنگى داشته باشند.
مسئولین کشور هم همین جور؛ آنها هم باید سعى کنند اگر گله‌اى از هم دارند - که گاهى ممکن است این گله‌ها بحق هم باشد - این گله را در معرض افکار عمومى مطرح نکنند؛ این ضربه‌ى به اتحاد ملى است؛ این را همه توجه داشته باشند\».
*مصرف کالای داخلی یکى از قلمهاى مجاهدت اقتصادى است
«نکته‌ى دیگر که خطاب به همه‌ى مردم کشور است، مصرف کالاى داخلى است. یکى از آفات موجود اجتماعى ما که ریشه‌ى آن، میراث دوران طاغوت و دوران ظلمانىِ گذشته است، همین است که افراد، دلبسته‌ى به تولیدات بیگانه باشند. یک وقت تولید داخلى نداشتیم؛ یک وقت تولید داخلى، تولید غیر قابل مصرفى بود؛ امروز این‌جورى نیست؛ امروز تولیدات داخلى، تولیدات مرغوب و مطلوب است. در عین حال یک عده‌اى خوششان مى‌آید که بگویند فلان نشان خارجى روى لباسشان هست، یا روى وسیله‌ى خوراکى‌شان هست؛ این یک بیمارى است؛ این بیمارى را باید علاج کرد.
«در سال جهاد اقتصادى، به نظر من یکى از قلمهاى مجاهدت اقتصادى مردم این است که بروند سراغ کالاى ساخت داخل؛ آن را بخواهند. البته این طرف قضیه هم این است که کالاى ساخت داخل بایستى قانع‌کننده باشد؛ بایستى دوامش، استحکامش، مرغوبیتش جورى باشد که مشترى را قانع کند؛ این هر دو در کنار هم، یک کار لازم و واجبى است».
* تمرکز دشمن بر روی اقتصاد و ضرورت جهاد اقتصادی با همه توان و همه وجود
«جهاد اقتصادى متوجه یک نکته‌ى اساسى است در مسئله‌ى اداره‌ى کشور و مدیریت کشور؛ و آن این است که امروز دشمن براى مبارزه‌ى با اسلام و جمهورى اسلامى، بر روى مسئله‌ى اقتصاد متمرکز شده است. نه اینکه عرصه‌هاى دیگر را فراموش کردند؛ نه، در زمینه‌ى فرهنگ و در زمینه‌ى امنیت و در زمینه‌ى سیاست و در همه‌ى زمینه‌ها علیه نظام جمهورى اسلامى آنچه از دستشان برمى‌آید، میکنند - حالا شکست میخورند، مطلب دیگرى است؛ اما آنها تلاش خودشان را میکنند - لیکن تمرکز عمده‌ى آنها بر روى مسائل اقتصادى است.
براى اینکه مردم را از دولت جدا کنند، از نظام جدا کنند، فاصله و شکاف ایجاد کنند، دنبال این هستند که در مسئله‌ى اقتصادى کشور مشکل ایجاد کنند. پس جهاد اقتصادى لازم است؛ یعنى همین مبارزه، همین پیکار، منتها جهادگونه، با همه‌ى توان، با همه‌ى وجود، با قصد خالص، با فهم و بصیرتِ اینکه داریم چه کار می‌کنیم. سال جهاد اقتصادى معنایش این است. بخشهاى اقتصادى کشور در همه‌ى قسمتهاى دولتى و غیر دولتى اگر به توفیق الهى پایبند به این مجاهدت باشند، یک جهش به وجود خواهد آمد و همه‌ى مردم در این موفقیت سهیمند».
